फांसीच्या दोरावर उमटलेलं हसू — शहीद खुदीराम बोस

नालायक इंग्रज सरकारचा अमानवी चेहरा

इतक्या लहान वयाच्या मुलाला  ज्याचं जीवन नुकतंच उमलायला लागलं होतं  त्यालाही फाशी देण्यात इंग्रज सरकारने कसलीही दया दाखवली नाही. हा केवळ न्यायाचा अपमान नव्हता, तर मानवतेवरचा घाव होता. हरामखोर इंग्रज सरकारसाठी तो एक उदाहरण ठरवण्याचा प्रयत्न होता, पण प्रत्यक्षात त्यांनी खुदीराम बोस यांना अमरत्व बहाल केलं. अशा निर्दयी, नालायक सरकारविरुद्धच पुढील काळात क्रांतिकारकांचा लढा अधिक उग्र झाला.

दिनांक : ११ ऑगस्ट २०२५

लेखक : सचिन मयेकर – छावा – रेवदंडा 

११ ऑगस्ट १९०८…

भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याच्या इतिहासात हा दिवस अक्षरशः सुवर्णाक्षरांनी कोरलेला आहे. कारण या दिवशी फक्त १९ वर्षांचा, उत्साही, निर्भय, आणि क्रांतिकारी रक्त असलेला खुदीराम बोस फासावर चढला — आणि तोही हसत-हसत.

खुदीराम बोस यांचा जन्म ३ डिसेंबर १८८९ रोजी बंगाल प्रांतातील मिदनापूर जिल्ह्यात झाला. लहानपणापासूनच ब्रिटिश साम्राज्याच्या अन्यायकारक कारभाराविरुद्ध त्यांच्यात तीव्र संताप होता. शाळेत असतानाच क्रांतिकारी विचार त्यांच्या मनात घर करून होते. ‘वंदे मातरम’ हे त्यांच्यासाठी केवळ घोषवाक्य नव्हतं, तर ती जगण्याची प्रेरणा होती.

१९०८ साली ब्रिटिश न्यायाधीश किंग्सफोर्ड यांच्या अत्याचारांना थांबवण्यासाठी खुदीराम बोस आणि प्रफुल्ल चाकी यांनी योजना आखली. ३० एप्रिल १९०८ रोजी मुजफ्फरपूर येथे त्यांनी बॉम्बहल्ला केला. दुर्दैवाने या हल्ल्यात न्यायाधीश न मरता दोन निरपराध इंग्रज महिला ठार झाल्या. ब्रिटिश सरकार संतापून खुदीराम बोस यांचा पाठलाग सुरू केला.

मे १९०८ मध्ये खुदीराम बोस यांना अटक करण्यात आली. वयाच्या केवळ १८व्या वर्षी ते न्यायालयात उभे राहिले. त्यांच्यावर खटला चालला आणि शिक्षा ठोठावली गेली फाशीची शिक्षा. ब्रिटिश न्यायालयात शिक्षा सुनावली जात असतानाही खुदीराम बोस यांच्या चेहऱ्यावर भीती नव्हती, तर एक समाधान आणि गर्व होता  की त्यांनी मातृभूमीसाठी बलिदानाचा मार्ग निवडला.

११ ऑगस्ट १९०८ च्या सकाळी, मिदनापूरच्या रस्त्यांवर लोकांची गर्दी उसळली होती. सगळ्यांच्या नजरा त्या तरुणाकडे लागल्या होत्या, जो थोड्याच वेळात फासावर चढणार होता. खुदीराम बोस तुरुंगातून बाहेर पडताना हसत होते, डोक्यावर गाठोडं नव्हतं — पण डोक्यात मातृभूमीची ओढ आणि हृदयात स्वातंत्र्याची आस होती.

त्यांनी अखेरचा वेळ प्रार्थनेत आणि स्मितहास्यात व्यतीत केला. फाशीच्या दोराला स्पर्श करताना ते म्हणाले

मी भाग्यवान आहे की माझं आयुष्य भारतमातेच्या पायाशी अर्पण होत आहे.

खुदीराम बोस यांच्या बलिदानाने हजारो तरुणांच्या मनात क्रांतिकारी विचार जागवले. त्यांच्या धाडसानेच पुढे भगतसिंग, राजगुरू, सुखदेव यांसारखे वीर जन्माला आले. खुदीराम बोस हा एक नाव नव्हता — तो तरुणाईचा प्रतीक, धैर्याचा दीपस्तंभ आणि स्वातंत्र्याच्या स्वप्नाचा वाहक होता.

आजचा संदेश

आज, ११ ऑगस्ट २०२५ ला, खुदीराम बोस यांच्या शौर्याला सलाम करताना आपण स्वतःला एक प्रश्न विचारला पाहिजे 

आपण त्यांच्या स्वप्नातील भारत घडवण्यासाठी काय करतो आहोत?

 छावा श्रद्धांजली :

शहीद खुदीराम बोस — तुमच्या बलिदानाची कहाणी आम्ही विसरणार नाही.

वंदे मातरम! 🇮🇳