भाग १० (अंतिम भाग) – संभाजी महाराज: ज्यांनी मृत्यूला हरवलं.
लेखक: सचिन मयेकर | छावा मराठी विशेष लेखमाला
प्रसिद्धी दिनांक: ५ ऑगस्ट २०२५
प्रस्तावना:
मृत्यू देहाला मारतो… पण विचारांना नाही!
संभाजी महाराजांचा मृत्यू झाला… हे शत्रूंच्या इतिहासात लिहिलं गेलं.
पण ‘छावा’ आजही जिवंत आहे, मराठ्यांच्या रक्तात, प्रत्येक स्वाभिमानी मनात!
आज आपण पाहणार आहोत, या लेखमालेचा अंतिम भाग –
एक असा समारोप, जो शेवट नसून सुरुवात आहे.
१७ फेब्रुवारी १६८९ रोजी संभाजी महाराजांचा अमानुष मृत्यू झाला.
जीभ कापली गेली, डोळे काढले गेले, शरीराचे तुकडे केले गेले…
पण त्यांची एक गोष्ट तोफेइतकी मोठी होती – त्यांची “नजरेतली जिद्द!”
औरंगजेबने शरीर जिंकले,
पण विचार?
ते जिंकता आले नाहीत.
संभाजी महाराज जिवंत राहिले शाहू महाराजांच्या धैर्यातून
ते उठून उभे राहिले पेशव्यांच्या संघटनातून
त्यांनी पुन्हा जिद्द पेरली माधवरावांच्या लढायांतून
आजदेखील भारतातील स्वाभिमानी तरुणांचा आवाज “छावा”चं तेज बोलतो.
भक्तीरसात जिथे देव आहे,
तिथे वीररसात संभाजी आहे!
त्यांनी लिहिलेलं “बुधभूषण” ग्रंथ आजही विद्वानांच्या मनाला घडवतं.
राजकारण, धर्म, संस्कृती – या तिन्ही अंगात त्यांनी प्रगल्भता दाखवली.
छत्रपती शिवरायांचा वारसदार म्हणून त्यांनी ना केवळ स्वराज्य राखलं,
तर हिंदवी स्वाभिमानाचं बाळकडू प्रत्येक मावळ्याला दिलं.
त्यांचं देहत्याग हे पराभव नव्हता…
ते होतं – एक संदेश!
“मरण आलं तरी न झुकणं हेच खरं स्वराज्य!”
याच संदेशातून पुढे जन्माला आले:
क्रांतीवीर वासुदेव बळवंत फडके
स्वातंत्र्यवीर सावरकर
शिवसेनेचे बाळासाहेब ठाकरे
आणि आजचा प्रत्येक युवक जो अन्यायाविरोधात उभा राहतो!
छावा मालिकेचा शेवट होत नाही…
कारण संभाजी महाराजांचं जीवन हे एका विचाराचं व्रत होतं.
ते व्रत चालत राहील…
जोपर्यंत एका मराठी मावळ्याच्या अंगात रक्त उकळतं आहे,
तोपर्यंत…
संभाजी जिवंत राहणार.
त्यांनी शरीर गमावलं… पण चिरंतन झालं नाव!
म्हणून आम्ही गर्जतो – संभाजी आमचा छावा!”
टीप:
हा लेख ऐतिहासिक सत्य, लोकश्रद्धा आणि प्रेरणादायी तत्त्वज्ञान यांच्या आधारावर लिहिलेला आहे.
