आजचा हा लेख आपल्या लहान दोस्तांकरिता – शाळकरी बालगोपाळांसाठी खास लिहिला आहे. लोकमान्य टिळक या थोर देशभक्ताच्या जीवनातून प्रेरणा घेऊन आपल्या छोट्याशा मनात देशप्रेमाची बीजं रुजावीत, या उद्देशाने हे काही गोड शब्द खास तुमच्यासाठी!

छावा, संपादकीय | दि. २३ जुलै (सचिन मयेकर)

लोकमान्य टिळक : स्वराज्याचा नारा देणारे आमचे शूर हिरो!

मुलांनो, तुम्ही “स्वराज्य हा माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे आणि तो मी मिळवणारच!” हा वाक्य ओळखता का?
हा नारा होता आपल्या भारतमातेसाठी लढणाऱ्या एका शूर, धीट, आणि चतुर देशभक्ताचा — ज्यांचं नाव होतं लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक!

त्यांचा जन्म २३ जुलै १८५६ रोजी रत्नागिरी जिल्ह्यात चिखली नावाच्या एका छोट्याशा गावात झाला. लहानपणीच ते खूप हुशार, अभ्यासू आणि निर्भीड होते. त्यांना शिक्षणाची खूप आवड होती. त्यांनी गणितात पदवी घेतली आणि पुढे कायद्याचं शिक्षणही केलं.

पण त्यांचं आयुष्य फक्त पुस्तकांतच नाही, तर आपल्या देशासाठी झगडण्यात गेलं. त्यांना वाटायचं की, भारत देश स्वतंत्र असावा, इंग्रजांचं राज्य नको. त्यांनी वृत्तपत्रे चालवली, जिथे त्यांनी इंग्रजांची चुकीची कामं लोकांसमोर मांडली.

मुलांनो, तुम्ही सगळेजण गणपती उत्सवात मजा करता ना? पण माहितेय का, सार्वजनिक गणेशोत्सव ही कल्पना टिळकांनीच दिली! त्यांनी सण-उत्सवांचा उपयोग लोकांना एकत्र आणण्यासाठी केला. त्यांनी शिवजयंती देखील मोठ्या उत्साहात साजरी करायला सुरुवात केली.

टिळक सरांनी शाळा आणि कॉलेजही सुरू केली. त्यांना वाटायचं की, शिकलेली आणि जागरूक मुलेच देशाचं भवितव्य घडवतील. त्यामुळे त्यांनी शिक्षणासाठी खूप मोठं योगदान दिलं.

जेव्हा इंग्रज सरकारने त्यांना तुरुंगात टाकलं, तेव्हा ते घाबरले नाहीत. त्यांनी तिथेच ‘गीतारहस्य’ नावाचा ग्रंथ लिहिला आणि भगवद्गीतेतील शिक्षण सर्वांसमोर मांडलं.

त्यांनी आयुष्यभर देशासाठी, लोकांसाठी, आणि न्यायासाठी झगडा केला. म्हणूनच लोकांनी त्यांना ‘लोकमान्य’, म्हणजेच जनतेने मान्यता दिलेला नेता, अशी उपाधी दिली.

१ ऑगस्ट १९२० रोजी त्यांनी या जगाचा निरोप घेतला, पण त्यांचं कार्य आणि त्यांचे विचार आजही आपल्या हृदयात जिवंत आहेत.

शिकण्यासारखे टिळकांकडून काय?

देशासाठी प्रेम ठेवा.

शिकण्याची आवड जपा.

सत्यासाठी आवाज उठवा.

एकतेतच शक्ती आहे हे लक्षात ठेवा.

मुलांनो, टिळक सर हे केवळ इतिहासातील नाव नाही, तर ते एक प्रेरणा आहेत.
त्यांच्या सारखं बनण्यासाठी आपल्याला अभ्यास, प्रामाणिकपणा, आणि धैर्याची साथ घ्यावी लागेल.

लोकमान्य टिळकांचा शेंगदाण्यांचा प्रसंग

लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक लहानपणी शाळेत असताना एक दिवस त्यांच्या वर्गात काही विद्यार्थ्यांनी शेंगदाणे खाल्ले आणि त्यांच्या टरफली जमिनीवर फेकून दिल्या. वर्गात घाण झाली म्हणून शिक्षकांनी सर्व मुलांना शिक्षा म्हणून टरफली उचलायला सांगितल्या.

तेव्हा लहान बाळ गंगाधर टिळक उठून शिक्षकांना म्हणाले,

“मी शेंगदाणे खाल्ले नाहीत, म्हणून मी टरफली उचलणार नाही.”

हा प्रसंग त्यांच्या सत्यप्रियतेचे आणि अन्यायाविरुद्ध उभं राहण्याच्या स्वभावाचे प्रतीक ठरतो. इतक्या लहान वयातदेखील त्यांनी “मी काही चुकीचं केलं नाही, म्हणून मला शिक्षा मिळण्याचं कारणच नाही” हे ठामपणे शिक्षकांसमोर मांडलं. पुढे हेच बाळ टिळक ‘लोकमान्य’ बनले, आणि त्यांनी संपूर्ण देशाला अन्यायाविरुद्ध उभं राहण्याचं बळ दिलं.

सत्य बोलण्याची हिंमत लहान वयातही असू शकते

अन्यायाच्या विरोधात आवाज उठवणे गरजेचे आहे

शिक्षण म्हणजे केवळ पुस्तकी ज्ञान नव्हे, तर नैतिकता आणि कणखर वृत्तीही

जय लोकमान्य! जय हिंद!