भाग ५ – १५ ऑगस्ट १९४७ : स्वातंत्र्याची पहाट – आनंद, अश्रू आणि नवी सुरुवात
दिनांक : १५ ऑगस्ट २०२५
लेखक : सचिन मयेकर – छावा न्यूज पोर्टल
मध्यरात्रीचा ऐतिहासिक क्षण
१४ ऑगस्टच्या रात्रीचा बाराचा ठोका वाजला… आणि भारत स्वतंत्र झाला. संविधान सभेत पंडित जवाहरलाल नेहरू उभे राहिले आणि त्यांचे शब्द इतिहासात कोरले गेले At the stroke of the midnight hour, when the world sleeps, India will awake to life and freedom.
सभागृहात टाळ्यांचा कडकडाट झाला, डोळ्यांत पाणी आणणारे हास्य होते, आणि बाहेरच्या रस्त्यांवर लोकांच्या जयघोषांनी आकाश भारून गेलं.
दिल्लीचे रस्ते आणि लोकांचा उत्सव
स्वातंत्र्याच्या त्या पहाटेला दिल्लीचे रस्ते झेंड्यांच्या समुद्रात बदलले होते. मुलं “जय हिंद”च्या घोषणा देत होती, स्त्रिया आरत्या गात होत्या, पुरुषांच्या हातात तिरंगा फडकत होता. दुकाने मोफत गोडधोड वाटत होती, ढोल-ताशांचा गजर सुरू होता.
पण हा आनंद सर्वत्र समान नव्हता पंजाब आणि बंगालच्या गावांत अजूनही भीती, हिंसा आणि पलायन सुरूच होतं.
गांधीजींचा शांततेचा संकल्प
या दिवशी महात्मा गांधी दिल्लीच्या जल्लोषात नव्हते. ते कोलकत्त्यात होते, विभाजनामुळे उसळलेल्या सांप्रदायिक दंगली थांबवण्यासाठी प्रयत्न करत. त्या सकाळी त्यांनी उपोषण सुरू केलं, उद्देश एकच हिंसा थांबावी, लोकांमध्ये पुन्हा विश्वास निर्माण व्हावा.
गांधीजींसाठी खरी स्वातंत्र्याची पहाट ती होती, ज्या दिवशी प्रत्येक भारतीय मनात शांतता असेल.
पहिला तिरंगा आणि ऐतिहासिक उलगडा
१५ ऑगस्टला नेहरूंनी संविधान सभेत तिरंगा फडकवला, पण लाल किल्ल्यावरचा पहिला अधिकृत ध्वजारोहण सोहळा प्रत्यक्षात १६ ऑगस्ट १९४७ रोजी झाला. तरीही, त्या दिवशी दिल्लीतील प्रत्येक घर, प्रत्येक चौक तिरंग्यांनी सजला होता.
तिरंग्याच्या रंगात स्वप्नं, बलिदानं आणि नवी आशा सामावलेली होती.
आनंदातली वेदना
स्वातंत्र्याच्या त्या सकाळी आनंदाच्या गर्जना होत्या, पण त्याच वेळी हजारो लोक सीमेवरून पलायन करत होते. काहींसाठी हा दिवस स्वप्न साकार करणारा होता, तर काहींसाठी तो घरदार गमावण्याचा दिवस होता.
भारत स्वतंत्र झाला होता, पण त्याच्याबरोबर लाखो हृदयांवर विभाजनाच्या जखमा कोरल्या गेल्या होत्या.
१५ ऑगस्ट १९४७ हा दिवस इतिहासाच्या पानांवर सोन्याच्या अक्षरांनी लिहिला गेला स्वातंत्र्य, आशा, बलिदान आणि नव्या भारताच्या पहाटेचा दिवस. पण तोच दिवस आपल्याला आठवण करून देतो की स्वातंत्र्य फक्त राजकीय नाही, तर सामाजिक आणि मानवी मूल्यांचं रक्षण करण्याचं वचनही आहे.
