छावा – धर्मवीर संभाजी महाराजांची अखंड गाथा
भाग १ – पुरंदरवरून उगवलेला सूर्य(बालपण, शिक्षण, विद्वत्ता)
छावा मराठी विशेष लेखमाला
लेखक – सचिन मयेकर, छावा मराठी
प्रस्तावना:
ज्याचं नाव घेतलं की मस्तक झुकतं,
ज्याचं बलिदान आठवलं की रक्त खवळतं,
तो म्हणजे आपला ‘छावा’ – धर्मवीर संभाजी महाराज!‘छावा मराठी’ तर्फे आजपासून सुरू होत आहे एक ऐतिहासिक लेखमाला – छावा – धर्मवीर संभाजी महाराजांची अखंड गाथा
या लेखमालेतून आपण जाणून घेणार आहोत छत्रपती संभाजी महाराजांचे संपूर्ण जीवन, त्यांची शौर्यगाथा, विद्वत्ता, धर्मनिष्ठा आणि बलिदान.
१६५७ साली, पुरंदर किल्ल्यावर जन्मलेला तो तेजस्वी पुत्र म्हणजे संभाजी — छत्रपती शिवरायांचा सिंहसदृश मुलगा.
सईबाईंच्या पोटी जन्मलेला हा बाळराजा लहान वयातच मातृछायेला पारखा झाला, पण वडिलांच्या – छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या – विचारात आणि शिक्षणात तो घडू लागला.
संभाजी महाराज हे केवळ तलवार चालवणारे योद्धा नव्हते, तर अनेक भाषांवर प्रभुत्व असलेले बहुभाषिक विद्वान होते.
त्यांनी संस्कृत, मराठी, फारसी, अरबी, लॅटिन, कन्नड या भाषा आत्मसात केल्या. त्यांचे बुधभूषण हे संस्कृत नाट्य आजही अभ्यासले जाते.
त्यांचा अभ्यास युद्धशास्त्र, धर्मशास्त्र, भूगोल, इतिहास, आयुर्वेद, संगीत इत्यादी विषयांवर होता.
बालपणापासूनच त्यांना घरातील राजकारण, सत्तासंघर्ष, बाहेरचे मुघल धोके यांमधून वाट काढावी लागली.
ज्यांनी स्वराज्य उभं राहावं असं वडिलांनी ठरवलं, त्याच स्वराज्यातले काहींनी त्यांचं आयुष्य कठीण केलं – पण छावा डगमगला नाही!
संभाजी महाराजांनी केवळ सैनिकी कलेत नाही, तर धर्मदृष्ट्या गहन अभ्यास केला होता.
त्यांना शैव, वैष्णव, बौद्ध, जैन, इस्लाम, ख्रिश्चन धर्माबाबतही ज्ञान होतं.
म्हणूनच त्यांचं पुढचं बलिदान अंधश्रद्धेचं नव्हे, तर प्रज्ञेचा आणि निष्ठेचा सर्वोच्च अवतार ठरतो.
संभाजी महाराज म्हणजे एक अखंड विद्येचा दीपस्तंभ, ज्यातून शौर्यही प्रकट होतं.
