- रायगडमध्ये समुद्रात मोठी दुर्घटना – खांदेरी किल्ल्याजवळ मासेमारी बोट बुडाली, ५ जणांचा जीव वाचला, ३ जण बेपत्ता – शोध मोहीम युद्धपातळीवर सुरू
- मोबाईल चोरीच्या वादातून कोयत्याने हल्ला – महिला जखमी; रेवदंडा पोलिसात गुन्हा दाखल
- “सैयारा” : एक स्त्री, एक वेदना, एक अस्सल वास्तव!
- साई मंदिर चोरी प्रकरणातील सराईत आरोपी पेण पोलिसांच्या जाळ्यात; मंदिर भक्तांना दिलासा
अपघात … आकस्मिक दुर्घटना की व्यवस्थेचा ठसठशीत फटका?
• छावा, संपादकीय|दि. १४ जून २०२५
भारतीय समाज अजूनही एका भीषण विमान अपघाताच्या धक्क्यातून सावरत असतानाच – AI‑171 विमानाच्या दुर्घटनेनं देशभरात हळहळ निर्माण केली आहे. एक बाजूने जागतिक दर्जाच्या नागरी विमान वाहतुकीकडे झेपावणारा भारत, तर दुसऱ्या बाजूने तांत्रिक त्रुटींनी ग्रासलेली व्यवस्था आणि मृत्यूचे आकडे!
मात्र हीच गोष्ट केवळ एअर इंडिया AI‑171 पुरतीच मर्यादित राहात नाही. कारण याच आठवड्यात महाराष्ट्रातील मुंब्रा रेल्वे स्थानकाजवळ दिवा लोकलमधून पडून झालेल्या दुर्घटनेनं देखील अनेक निष्पाप जीव घेतले. या सर्व घटना काय दर्शवतात? की अपघात ही केवळ चुकांची शृंखला नाही – ती समाजाच्या नियोजनशून्यतेची, उदासीनतेची आणि प्रशासकीय ढिसाळपणाची गंभीर चेतावणी आहे
AI‑171: धुरात विरलेली स्वप्नांची उड्डाणे
एअर इंडिया फ्लाइट AI‑171 हे अहमदाबादहून लंडनला जाणारे ‘ड्रीमलाइनर’ विमान टेकऑफनंतर अवघ्या ३० सेकंदांत कोसळले. विमानात २४२ प्रवासी आणि क्रू मेंबर्स होते. एकमेव प्रवासी वगळता सर्वांचा मृत्यू झाला. प्रगत विमान, अनुभवी पायलट्स असूनही अपघात घडतो, ही बाब धक्कादायक आहे.
प्रश्न उभा राहतो — हे केवळ इंजिन फेल्युअर होते का? की यंत्रणेत अंतर्भूत असलेल्या व्यवस्थात्मक दुर्लक्षाचा परिणाम?
मुंब्रा रेल्वे दुर्घटना: कोंडवाड्याचा करुण शेवट
मुंब्रा आणि दिवा स्थानकादरम्यान धावणाऱ्या लोकल ट्रेनमधून अति गर्दीमुळे पायऱ्यांवर उभे असलेले प्रवासी खाली पडून मृत्युमुखी पडले. ५ जणांचा मृत्यू, तर १० हून अधिक जण जखमी झाले. ही दुर्घटना ‘फुटबोर्ड संस्कृती’ आणि मुंबई उपनगरी रेल्वेतील कोंडवाड्यातील जीवघेण्या स्थितीची परिणती होती.
या दुर्घटनेत बळी गेलेल्या व्यक्तींपैकी एकाचा मुलगा वाढदिवस साजरा करणार होता, दुसऱ्याच्या पत्नीनं वटसावित्रीसाठी पतीला शेवटचं पाहिलं. त्या मागे राहिलेलं शून्य केवळ कुटुंबीयांचं नाही – तर संपूर्ण व्यवस्थेचं आहे.
AI‑171 च्या दुर्घटनेनंतर प्रशासनाने केलेली आपत्कालीन कारवाई, महाराष्ट्र शासनाने सुरु केलेली हेल्पलाइन सेवा, लष्करी आणि वैद्यकीय पथकांची तत्काळ प्रतिक्रिया — या सर्व गोष्टी कौतुकास्पद आहेत.
मुंब्रा दुर्घटनेनंतर मदतकार्यात पोलिस, डॉक्टर्स, अग्निशमन दल लगेच उतरले. मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांनी तातडीने मदतीची घोषणा केली. पण प्रश्न राहतो – ही तत्परता अपघात होण्याआधी का दाखवली जात नाही?
जगातील सर्वात मोठी लोकशाही, विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाची प्रगती करणारा देश – पण आजही अपघात टाळण्यात असमर्थ? एअर इंडियाने सोशल मीडियावर काळे प्रोफाईल फोटो लावले, तेव्हा एकप्रकारची शोकसंवेदना व्यक्त झाली. पण यापुढे ती ‘कृती’ नव्हे, तर ‘नीती’ ठरावी लागेल.
मिडियाने यावेळी तुलनेनं जबाबदार भूमिका घेतली. अफवांना थारा न देता अधिकृत माहितीवर भर दिला गेला. पण प्रत्येक अपघातानंतर आपण ‘चूक कुणाची?’ यावर चर्चा करून थांबतो, ‘दुरुस्ती कोण करणार?’ हे विचारत नाही.
कोणतीही दुर्घटना ही फक्त आकडेवारी नसते – ती मानवी चुकांची आणि बेजबाबदारीची किंमत असते. एक विमान, एक लोकल ट्रेन, एक रस्ता – हे सगळं केवळ भौतिक गोष्टी नाहीत. त्या असंख्य स्वप्नं, आयुष्यं, आणि जबाबदाऱ्या वाहून नेत असतात.
AI‑171 किंवा मुंब्रा दुर्घटना – दोन्ही अपघात आपल्याला यंत्रणांतील बधिरता दाखवतात. त्यांच्या पूर्ततेसाठी फक्त भरपाई पुरेशी नाही, तर सखोल बदल हवेत.
भारत एक ‘विकसनशील’ नव्हे, तर ‘जबाबदार’ देश व्हायला हवा. विमान असो, पूल असो, रेल्वे स्थानक असो – आपली व्यवस्थात्मक जबाबदारी ही तंत्रज्ञानाइतकीच महत्वाची आहे.
AI‑171 चा अपघात किंवा मुंब्र्याची लोकल दुर्घटना – ही केवळ भूतकाळातील घटना न राहता, भविष्यातील सुधारणा करणारी ‘धगधगती आठवण’ व्हावी. अन्यथा, प्रत्येक अपघात ही आपली सामूहिक अपयशाची कबुली ठरू लागेल.
